Gdy tradycyjne formy finansowania, takie jak zwykły kredyt obrotowy czy leasing, okazują się niedostępne lub niewystarczające, przedsiębiorcy często sięgają po rozwiązania wymagające zabezpieczenia majątkowego. Mowa tu o pożyczkach i kredytach pod zastaw, które, choć wiążą się z ryzykiem utraty zastawionego dobra, mogą być ostatnią deską ratunku lub korzystną opcją dla firm posiadających wartościowe aktywa.

Czym są pożyczki i kredyty pod zastaw?

Zarówno pożyczki, jak i kredyty pod zastaw to formy finansowania, w których wierzyciel (bank, instytucja finansowa, a nawet prywatny inwestor) udziela środków, żądając w zamian ustanowienia zabezpieczenia na konkretnym składniku majątku dłużnika. Ten składnik majątku, zwany zastawem, stanowi gwarancję spłaty zobowiązania. Jeśli dłużnik nie wywiąże się z umowy, wierzyciel ma prawo przejąć zastawione dobro i sprzedać je, aby odzyskać swoje pieniądze.

Kluczowa różnica między pożyczką a kredytem leży w ich definicji prawnej i regulacjach.

• Kredyt jest produktem bankowym, regulowanym Prawem Bankowym. Bank udziela go na podstawie zdolności kredytowej i często na konkretny cel.

• Pożyczka jest umową cywilnoprawną, regulowaną Kodeksem Cywilnym. Może być udzielona zarówno przez banki, jak i inne instytucje finansowe czy osoby prywatne. Zazwyczaj jest bardziej elastyczna, mniej sformalizowana i nie musi być przeznaczona na konkretny cel.

Co może być przedmiotem zastawu?

Przedmiotem zastawu może być szeroka gama aktywów, zarówno ruchomych, jak i nieruchomych, a nawet prawa majątkowe. Najczęściej spotykane zabezpieczenia to:

• Nieruchomości: Działki, budynki (w tym komercyjne), mieszkania – w tym przypadku mówimy o kredycie/pożyczce hipotecznej, gdzie zabezpieczeniem jest wpis hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości. To bardzo solidne zabezpieczenie, pozwalające na uzyskanie wysokich kwot finansowania.

• Pojazdy: Samochody osobowe, dostawcze, ciężarowe, maszyny budowlane, rolnicze – zabezpieczeniem jest zazwyczaj zastaw rejestrowy (wpis do rejestru zastawów) lub przewłaszczenie na zabezpieczenie, gdzie własność pojazdu przechodzi na wierzyciela, ale dłużnik nadal go używa. Po spłacie długu własność wraca do dłużnika.

• Maszyny i urządzenia: Produkcyjne, przemysłowe, budowlane – podobnie jak w przypadku pojazdów, często stosuje się zastaw rejestrowy lub przewłaszczenie.

• Zapasów i towarów: W przypadku niektórych branż (np. handel) można zastawić magazynowane towary.

• Wierzytelności (faktury): O tym mówiliśmy przy okazji faktoringu, ale możliwe jest również zaciągnięcie kredytu lub pożyczki, gdzie zabezpieczeniem są konkretne, przyszłe wierzytelności.

• Papiery wartościowe: Akcje, obligacje, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

• Wartościowe przedmioty ruchome: Dzieła sztuki, antyki, biżuteria (częściej w przypadku lombardów lub pożyczek prywatnych niż bankowych).

Dla kogo są pożyczki i kredyty pod zastaw?

Finansowanie pod zastaw jest często wybierane przez przedsiębiorców, którzy:

• Nie posiadają wystarczającej zdolności kredytowej do uzyskania finansowania bez zabezpieczeń, np. z powodu krótkiego stażu rynkowego, niestabilnych wyników finansowych lub już istniejących zobowiązań.

• Potrzebują wyższej kwoty finansowania, niż mogliby uzyskać na podstawie samej zdolności kredytowej. Zabezpieczenie znacznie zwiększa wiarygodność w oczach wierzyciela.

• Mają trudności w spełnieniu rygorystycznych wymagań bankowych dla tradycyjnych kredytów. Instytucje pozabankowe oferujące pożyczki pod zastaw często mają prostsze procedury.

• Dysponują wartościowym majątkiem, który może służyć jako zabezpieczenie i są świadomi ryzyka z tym związanego.

• Poszukują szybkiego dostępu do gotówki, ponieważ procesy uzyskania finansowania pod zastaw bywają szybsze niż długoterminowe kredyty inwestycyjne.

Korzyści z pożyczek i kredytów pod zastaw

• Wyższe kwoty finansowania: Zabezpieczenie pozwala na uzyskanie znacznie większych kwot niż w przypadku finansowania bez zabezpieczeń, często nawet do 60-80% wartości zastawu.

• Niższe oprocentowanie: Dla banków i instytucji finansowych ryzyko jest mniejsze dzięki zabezpieczeniu, co często przekłada się na korzystniejsze oprocentowanie w porównaniu do kredytów niezabezpieczonych (szczególnie w przypadku kredytów hipotecznych).

• Łatwiejszy dostęp do finansowania: Nawet firmy z krótszą historią działalności czy przejściowymi problemami finansowymi mogą uzyskać finansowanie, jeśli dysponują odpowiednim zabezpieczeniem.

• Dłuższy okres spłaty: Zwłaszcza w przypadku kredytów hipotecznych, okres spłaty może być rozłożony na wiele lat, co obniża wysokość miesięcznych rat.

• Cel dowolny (w przypadku pożyczki): Pożyczki pod zastaw, szczególnie te pozabankowe, często oferują swobodę w wykorzystaniu pozyskanych środków.

Na co zwrócić uwagę, zaciągając pożyczkę/kredyt pod zastaw?

Decyzja o zabezpieczeniu majątku jest poważna i wymaga dogłębnej analizy:

• Ryzyko utraty zastawu: To najważniejszy aspekt. Jeśli nie będziesz w stanie spłacać zobowiązania, możesz stracić zastawione dobro. Dokładnie oceń swoją zdolność do spłaty.

• Wysokość oprocentowania i prowizji: Porównaj oferty różnych instytucji. Pożyczki pozabankowe, choć łatwiej dostępne, mogą mieć znacznie wyższe koszty niż kredyty bankowe.

• Rodzaj zabezpieczenia i koszty z nim związane: Ustanowienie hipoteki, zastawu rejestrowego czy przewłaszczenia wiąże się z kosztami notarialnymi, sądowymi i opłatami rejestrowymi.

• Wartość zastawu a kwota finansowania: Sprawdź, jaki procent wartości zastawu możesz uzyskać. Nie zawsze jest to 100%.

• Warunki umowy: Dokładnie przeczytaj umowę, zwracając uwagę na klauzule dotyczące spłaty, kar za opóźnienia, warunków przejęcia i sprzedaży zastawu.

• Reputacja wierzyciela: W przypadku instytucji pozabankowych, wybieraj tylko sprawdzone i wiarygodne podmioty. Unikaj „chwilówek” pod zastaw o niejasnych warunkach.

• Oszacowanie wartości zastawu: Upewnij się, że wycena Twojego majątku jest rzetelna i odpowiada jego realnej wartości.

Jakich dokumentów potrzebują wierzyciele do udzielenia finansowania pod zastaw?

Wymagane dokumenty będą zależały od rodzaju wierzyciela (bank/instytucja pozabankowa) i przedmiotu zastawu. Zazwyczaj obejmują:

• Dokumenty finansowe firmy:

  • Sprawozdania finansowe, PIT/CIT, KPiR (w zależności od formy rozliczenia).

  • Zaświadczenia o niezaleganiu z US i ZUS.

  • Wyciągi z konta firmowego.

• Dokumenty tożsamości: Właścicieli/zarządu.

• Dokumenty dotyczące przedmiotu zastawu:

  • Nieruchomości: Akt własności, odpis z księgi wieczystej, operat szacunkowy (wycena rzeczoznawcy), pozwolenia na budowę/użytkowanie.

  • Pojazdy/Maszyny: Dowód rejestracyjny, karta pojazdu, faktura zakupu, umowa leasingowa (jeśli przedmiot jest w leasingu), operat szacunkowy lub wycena z katalogu.

  • Inne aktywa: Dokumenty potwierdzające własność i wartość.

Pożyczki i kredyty pod zastaw to ważne narzędzia w arsenale finansowania przedsiębiorstw. Mogą otworzyć drzwi do środków, gdy inne opcje są zamknięte, ale wymagają dużej ostrożności i świadomości ryzyka. Zawsze dokładnie analizuj warunki umowy i upewnij się, że rozumiesz wszystkie konsekwencje zabezpieczenia majątku. Czy masz konkretny rodzaj majątku, który rozważasz jako zabezpieczenie?